geresskálla máđiid miel. Mo geresjohtima guorahallan váikkuhivččii vektordoahpaga ipmirdeapmái

Abstract

Dán masterbarggu dutkangažaldat lea «Mo geresjohtima guorahallan matematihkkaoahpahusas váikkuhivččii vektordoahpaga ipmirdeapmái?». Vástidit dán lei dárbu vuos oahppat eanet geresjohtima birra, oainnusmahttit geresjohtima matematihkalaš jurddašeami ja gávnnahit mo dát vástidivččii vektoriidda. Dán dihte lei dárbu álggus guorahallat vuollegažaldagaid, mat leat «Mo leat geresjohtima kultuvrralaš, gielalaš ja matematihkalaš bealit, ja mo dát leat čadnojuvvon oktii?» ja «Mo geresjohtima matematihkka sáhttá oainnusmahttojuvvot ja dulkojuvvot vektormatematihkkan?».

Dáhtačoaggin lea čađahuvvon komperatiiva case-dutkamin mas lean jearahallan guokte sámi geresduojára gerresa duddjoma ja geavaheami birra. D’Ambrosio (1985,1997,1999) etnomatematihka teoriijaiguin vuođđun lean geavahan kultuvrralaš symmetriija (Trinick, Meaney & Fairhall, 2016) analyseret jearahallamiid, ja dasa lassin etnomatematihkalaš QRS-systema (Barton, 1999) oainnusmáhttit matematihka. Dán analysa lean geavahan evttohit oahpahusa mas geresjohtin lea vuođđun, ja mas ulbmil lea ipmirdit vektordoahpaga. Nu lean ožžon vejolašvuođa vástidit dutkangažaldaga.

Dutkamis lean gávnnahan ahte geresjohtimii gullá dárkilis, árbevirolaš máhttovuogádat, maiddái matematihkalaččat. Dán matematihkalaš máhttovuogádaga lea vejolaš fuomášit ja guorahallat guorahalli matematihkkaoahpahusas. Lea vejolaš čatnat matematihkalaš jurddašeami vektordoahpaga ipmirdeapmái, ja nu ládje nannet vektordoahpaga ipmirdeami máŋgga ládje.