Fråfall i vidaregåande opplæring. Ein sosiologisk dokumentanalyse av framstillingar av fråfall i eit utval stortingsmeldingar

Abstract

Denne oppgåva tar for seg fråfall i vidaregåande opplæring. Hovudproblemstillinga er: Korleis har fenomenet fråfall kome til uttrykk i utdanningspolitiske dokument? Kva konsekvensar får dette for kunnskapssamfunnet? Og for å nærma meg denne har eg tatt i bruk to forskingsspørsmål: Kva har vert måla og prinsippa for utdanningsreformer dei siste 25 åra? Og kva tiltak har blitt satt i gang for å løyse/betre utfordringa med fråfall i vidaregåande opplæring?

Det empiriske materialet har vore tre stortingsmeldingar: Kunnskap og kyndighet (1991-1992), Kultur for læring (2003-2004) og På rett vei (2012-2013). Den metodiske tilnærminga er ei sosiologisk dokumentanalyse. Hovudfokuset har vore ei innhaldsanalyse, men har også tatt i bruk idéanalyse. Det teorietiske aspektet av oppgåva har basert seg på blant anna kunnskapssosiologi då nærare bestemt Berger og Luckmann (1966) sin teori og sosialkonstruktivisme. Det er også gjort reie for teoriar om informasjons- og kunnskapssamfunnet og teoriar for å forklare ulikskap i utdanning, derunder Pierre Bourdieu, Raymond Boudon og Paul Willis.

Analysen viser at strukturen, måla, prinsippa og tiltaka i utdanningssystemet, i stor grad er bygd på den same strukturen, dei same måla, dei same prinsippa og dei same tiltaka for utdanning som blei føreslått i Kunnskap og kyndigheit (1991-1992) og innført i Reform 94. Fråfall blir uttrykt negativt i stortingsmeldingane, og blir framstilt som eit problem i Kultur for læring (2003-2004) og På rett vei (2012-2013). Dette er med på å støtte det aukande problemfokuset som samfunnet har på fråfall. Problemfokuset skaper også konsekvensar for kunnskapssamfunnet og legge føringar på korleis fråfall blir forstått og jobba med i dag. Ein må bevege seg vekk frå problemfokuset og slutte å framstille fråfall som noko som kun er negativt.