"-Guhtta álddu!" Náhkehasat romána guovddášpersovnnaid analysa

Abstract

Čoahkkáigeassu Mun lean dán masterdutkosis guorahallan váldopersovnnaid Matti Aikio románas Náhkehasat. Persovdnaguorahallamis guorahalan persovnnaid rollaid muitalusas, sin mihtilmasvuođaid ja eallinoainnu. Guorahallamiid lean geavahan etablerejuvvon oarjemáilmmi girjjálašvuođametodologiija ja eamiálbmotmetodologiija. Lean geavahan luohteteoriija teorehtalaš vuođđun čilgen dihte persovnnaid sajádaga servvodagas. Luohteteoriija lea ođđa teoriija prosadutkamis mii rahpá vejolašvuođa sámiid iežaset konteakstamáhtu deattuhit ja geavahit akademiijas. Dutkosis deattuhan luohteárbevieru kontekstuála beali, mo sámi eallin- ja máilmmioaidnu čilgejit olbmo láhttema ja leahkima smávva sámi servodagas. Diskurssa analysareaidun lea mu iežan kulturmáhttu ja narratologiija. Dása geavahan Abbota guokte narratiivva dulkonvuogi: intenšunála ja symptomáhtalaš lohkanvugiid. Intenšunála lohkanvuogis lea deaddu teavstta osiide ja mo dat leat bardojuvvon oktii teakstan. Symptomáhtalaš lohkanvuohki deattuha osiid mat leat teavstta olggobeale. Symptomáhtalaš lohkan ii deattut dahje váldde vuhtii mo implisihtta čálli govvida narratiivva elemeanttaid ja ollisvuođa. Implisihtta čálli doaibmá abstrakta dásis ja dan sáhttá čilget leat lohkki áddejupmi teavsttas. Bajit perspektiivvas sáhttá dadjat ahte Náhkehasat lea govvádus sámi servvodagas, siseatnamis Finnmárkkus, ovddit čuohtejagi álggus. Náhkehasat lea ovdánanromána čállojuvvon realisttalaš árbevierus. Náhkehasat romána gokčá György Lukács gáibádusaid realisttalaš románii. Oktan oarjemáilmmi teoriijan, narratologiain, lea luohteárbevierru ja luohteteoriija buorre reaidu buktit min iežamet dulkojumiid sámi epihkkateavsttaide. Dulkomat mat váldet vuhtii min iežamet konteakstamáhtu ja kulturáddejumi.